2024 V f23/ Zadanie 1.
Pierwiastki A i X leżą w sąsiednich okresach. Wiadomo, że:
• elektrony w atomie A w stanie podstawowym są rozmieszczone w pięciu podpowłokach
• w atomie X w stanie podstawowym wszystkie elektrony biorące udział w tworzeniu wiązań są niesparowane i rozmieszczone na powłokach opisanych różnymi wartościami głównej liczby kwantowej n.
Cząsteczka tlenku pierwiastka A na najwyższym stopniu utlenienia składa się z czternastu atomów, a jej wzór rzeczywisty nie jest wzorem elementarnym. Ten tlenek w reakcji z wodą – przebiegającej bez zmiany stopni utlenienia – tworzy trójprotonowy kwas tlenowy. Liczba atomów wchodzących w skład cząsteczki wodorku pierwiastka A jest równa liczbie atomów wchodzących w skład cząsteczki tlenku pierwiastka X na najwyższym stopniu utlenienia.

Zadanie 1.1. (0–2)
Uzupełnij tabelę. Napisz symbole pierwiastków A i X – oraz dla każdego z nich – najwyższy stopień utlenienia w związkach chemicznych i liczbę elektronów niesparowanych w atomie w stanie podstawowym.

Zadanie 1.2. (0–1)
Uzupełnij poniższy schemat, tak aby przedstawiał graficzny (klatkowy) zapis konfiguracji elektronowej kationu X³⁺ w stanie podstawowym. W zapisie uwzględnij numery powłok i symbole podpowłok.

Zadanie 1.3. (0–3)
Uzupełnij tabelę i napisz równania reakcji:
• w formie cząsteczkowej – tlenku pierwiastka A na najwyższym stopniu utlenienia z wodą (reakcja 1.)
• w formie jonowej – tlenku pierwiastka X na najwyższym stopniu utlenienia z wodorotlenkiem potasu (reakcja 2.).
Użyj symboli A i X.

Równanie reakcji 1.:
……………………………………………
Równanie reakcji 2.:
…………………………………………....

2024 V (f.23) / Zadanie 2.
Znanych jest kilkadziesiąt izotopów galu, które powstają w różnych reakcjach jądrowych, ale tylko nieliczne z nich są trwałe. Promieniotwórcze izotopy galu zwykle ulegają rozpadowi β^– jeżeli mają nadmiar neutronów, lub innym przemianom – przy niedomiarze neutronów.
Zadanie 2.1. (0–1)
Izotop galu o liczbie masowej równej 72 ulega rozpadowi β^–.
Uzupełnij poniższy schemat. Wpisz symbol pierwiastka, którego izotop powstaje w wyniku opisanej przemiany, oraz liczbę masową tego izotopu.

Zadanie 2.2. (0–1)
Izotop ⁶⁷Ga otrzymuje się w wyniku bombardowania izotopu cynku ⁶⁸Zn pewnymi cząstkami. W reakcji jednego jądra ⁶⁸Zn z jedną taką cząstką powstają dwa neutrony i jedno jądro ⁶⁷Ga.
Napisz równanie opisanej przemiany, której ulega jądro izotopu ⁶⁸Zn. Uzupełnij wszystkie pola w poniższym schemacie.

2024 V (f.2023) / Informacja do zadań 3.–4.
Energia sieciowa związków jonowych to ilość energii potrzebna do rozłożenia jednego mola krystalicznej substancji na jony leżące nieskończenie daleko od siebie. Jej wartość zależy od rozmiarów jonów i ich ładunków. Wraz ze wzrostem energii sieciowej rosną wartości temperatury topnienia substancji krystalicznych.
W tabeli przedstawiono wartości energii sieciowej halogenków wybranych litowców.

^{Na podstawie: A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2018}.

Zadanie 3. (0–1)
Uzupełnij poniższe zdania. Wybierz i zaznacz jedną odpowiedź spośród podanych w każdym nawiasie.

Energia sieciowa x chlorku litu wynosi około (640 / 740 / 840) kJ ∙ mol⁻¹, a energia sieciowa y bromku sodu wynosi około (640 / 740 / 840) kJ ∙ mol⁻¹.
Temperatura topnienia chlorku sodu jest równa 801 ^oC, a temperatura topnienia jodku sodu jest równa (662 / 882) ^oC.

Zadanie 4. (0–1)
W poniższej tabeli przedstawiono wartości energii sieciowej dwóch związków oraz promieni tworzących je jonów.

^{Na podstawie: A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2018.}

Wyjaśnij, dlaczego – mimo zbliżonych rozmiarów jonów – energia sieciowa tlenku magnezu różni się znacznie od energii sieciowej fluorku litu.
………………………………………………

2024 V (f.2023) / Zadanie 5. (0–1)
Liczba koordynacyjna to liczba najbliższych atomów lub jonów otaczających dany atom lub jon w sieci krystalicznej kryształu.
Tlenek germanu(IV) jest krystalicznym ciałem stałym. Istnieje w dwóch odmianach: alfa, α-GeO₂, oraz beta, β-GeO₂. Fragmenty struktur obu odmian przedstawiono poniżej (atomy Ge – szare, atomy O – czerwone).

Uzupełnij zdania. Wybierz i zaznacz jedną odpowiedź spośród podanych w każdym nawiasie.
W odmianie α-GeO₂ liczba koordynacyjna dla atomu germanu wynosi (dwa / cztery / sześć). W strukturze odmiany β-GeO₂ dla orbitali walencyjnych atomu germanu zakłada się hybrydyzację (sp² / sp³).

2024 V (f.2023) / Zadanie 6.
Nadtlenek wodoru jest to substancja nietrwała, którą należy przechowywać w zimnym i ciemnym miejscu, gdyż w innych warunkach ulega powolnemu rozkładowi. Postęp rozkładu nadtlenku wodoru można badać np. za pomocą techniki miareczkowania.
W termostatowanym naczyniu umieszczono roztwór H₂O₂ o pewnym stężeniu, który utrzymywano w temperaturze 40 ^oC. W równych odstępach czasowych z tego roztworu pobierano próbki, które schładzano i miareczkowano za pomocą zakwaszonego roztworu manganianu(VII) potasu o stężeniu 0,0020 mol ∙dm⁻³. Podczas miareczkowania zachodziła reakcja opisana równaniem:
2KMnO₄ + 5H₂O₂ + 3H₂SO₄ → 2MnSO₄ + 5O₂ + K₂SO₄ + 8H₂O
Wyznaczenie objętości zużytego roztworu KMnO₄ pozwoliło obliczyć stężenie molowe H₂O₂ w próbce.
Objętość każdej pobieranej próbki była równa 2,0 cm³. Uzyskane wyniki przedstawiono w tabeli.

Zadanie 6.1. (0–2)
Uzupełnij poniższą tabelę, a następnie narysuj wykres przedstawiający zależność stężenia nadtlenku wodoru od czasu. Wartość stężenia zapisz w zaokrągleniu do trzeciego miejsca po przecinku.

Zadanie 6.2. (0–1)
Uzupełnij zdania. Wybierz i zaznacz jedną odpowiedź spośród podanych w każdym nawiasie.
Szybkość reakcji rozkładu nadtlenku wodoru wraz z upływem czasu (rośnie / maleje / nie ulega zmianie).
Szybkość reakcji rozkładu nadtlenku wodoru w temperaturze 40 oC jest (większa niż / mniejsza niż / taka sama jak) w temperaturze 20 oC.

2024 V (f.2023) / Zadanie 7. (0–2)
Reakcja kwasu solnego z wodorotlenkiem baru przebiega zgodnie z równaniem:
H₃O⁺ + OH^– → 2H₂O
Oblicz, ile cm³ wodnego roztworu wodorotlenku baru o stężeniu molowym równym 0,020 mol∙dm⁻³ należy dodać do 25cm³ kwasu solnego o pH = 1,5, aby otrzymany roztwór miał pH równe 3,7. Przyjmij, że objętość powstałego roztworu jest sumą objętości użytych roztworów.

2024 V (f.2023) / Zadanie 8. (0–2)
Zmieszano równe objętości dwóch wodnych roztworów: azotanu(V) srebra(I) o stężeniu c₁=1∙10⁻⁴ mol∙dm⁻³ i chlorku potasu o stężeniu c₂=2∙10⁻⁶ mol∙dm⁻³. Podczas doświadczenia utrzymywano temperaturę równą 25 ^oC.
Uzupełnij poniższe zdania. Wpisz wartość iloczynu stężeń kationów srebra(I) i anionów chlorkowych po zmieszaniu roztworów oraz wybierz i zaznacz jedną odpowiedź spośród podanych w każdym nawiasie.
Iloczyn stężeń kationów srebra(I) i anionów chlorkowych w otrzymanej mieszaninie jest równy ............................ . Jego wartość jest (mniejsza / większa) od wartości iloczynu rozpuszczalności chlorku srebra(I), dlatego osad tej soli się (nie wytrąci / wytrąci).

2024 V (f.2023) / Zadanie 9.
Zbadano odczyn wodnych roztworów trzech soli: NaHCO₃, ZnCl₂ i CH₃COONH₄ za pomocą uniwersalnych papierków wskaźnikowych. Wyniki doświadczenia pokazano na zdjęciu.

Zadanie 9.1. (0–1)
Uzupełnij tabelę. Przyporządkuj numery probówek do wzorów badanych soli.

Zadanie 9.2. (0–1)
Oceń prawdziwość poniższych zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.

2024 V (f.2023) / Zadanie 10. (0–2)
W 150 cm³ wodnego roztworu chlorku manganu(II) o stężeniu molowym c = 0,678 mol ∙ dm⁻³ i gęstości d = 1,07 g ∙ cm⁻³ rozpuszczono 6,00 g hydratu tej soli o wzorze MnCl₂ ∙ 4H₂O.
^{Na podstawie: Z. Dobkowska, K.M. Pazdro, Szkolny poradnik chemiczny, Warszawa 2020.}
Oblicz, jaki procent masy otrzymanego roztworu stanowi masa chlorku manganu(II). Załóż, że objętość roztworu się nie zmieniła. Przyjmij wartości mas molowych:
M MnCl₂ = 126 g ∙ mol^–1 oraz M MnCl₂ ∙ 4H₂O = 198 g ∙ mol^–1.

2024 V (f.2023) / Zadanie 11. (0–2)
Jony FeO₄^2– mogą powstać podczas reakcji Fe(OH)₃ z jonami ClO^– w nasyconym roztworze NaOH, zilustrowanej poniższym schematem:
Fe(OH)₃ + ClO^– + OH^– → FeO₄^2– + Cl^– + H₂O
^{Na podstawie: L. Kolditz, Chemia nieorganiczna, Warszawa 1994.}
Napisz w formie jonowej skróconej z uwzględnieniem liczby oddawanych lub pobieranych elektronów (zapis jonowo-elektronowy) równanie reakcji utleniania zachodzącej podczas opisanej przemiany. Uwzględnij środowisko reakcji. Uzupełnij współczynniki stechiometryczne w poniższym schemacie.
Równanie reakcji utleniania:
.......................................................

...Fe(OH)₃ + ...ClO^– + ...OH^– → ...FeO₄^2– + ...Cl^– + ...H₂O

2024 V (f.2023) / Zadanie 12.
Poniżej przedstawiono równania reakcji, które przebiegają w wybranych półogniwach redoks.

W tych półogniwach elementem przewodzącym jest platyna – nie bierze ona udziału w reakcji elektrodowej.
Zadanie 12.1. (0–1)
Uzupełnij poniższy zapis, tak aby powstał schemat ogniwa galwanicznego zbudowanego z półogniw A i B, które generuje prąd w warunkach standardowych. Napisz, które półogniwo pełni funkcję anody, a które – katody w pracującym ogniwie.
............. (–) Pt | ………………… || ………………… | Pt (+) …..........
funkcja półogniwa                                                    funkcja półogniwa

Zadanie 12.2. (0–1)
Napisz w formie jonowej sumaryczne równanie reakcji, która zachodzi w pracującym ogniwie zbudowanym z półogniw A i B.
……………………………………………………

2024 V (f.2023) / Zadanie 13.
Stężeniowa stała równowagi reakcji zilustrowanej poniższym równaniem:
CO_{2 (g)} + H_{2 (g)} ⇄ CO _(g) + H₂O _(g) ΔH>0
w temperaturze T wynosi 1,0.
Zadanie 13.1. (0–1)
Oceń prawdziwość poniższych zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.

2024 V (f.2023) / Zadanie 13.
Stężeniowa stała równowagi reakcji zilustrowanej poniższym równaniem:
CO_{2 (g)} + H_{2 (g)} ⇄ CO _(g) + H₂O _(g) ΔH>0
w temperaturze T wynosi 1,0.

Zadanie 13.2. (0–2)
W reaktorze o pojemności 1,0 dm³ zmieszano w temperaturze T tlenek węgla(IV) i wodór. Sumaryczna liczba moli tych reagentów była równa 10.
Oblicz początkową liczbę moli tlenku węgla(IV) i początkową liczbę moli wodoru w mieszaninie, jeżeli wiadomo, że do momentu ustalenia się stanu równowagi w temperaturze T przereagowało 60 % wodoru.

2024 V (f.2023) / Informacja do zadań 14.–16.
Poniżej przedstawiono wzory półstrukturalne wybranych węglowodorów – związków X, Y i Q.

Zadanie 14. (0–1)
W reakcji związku X z bromowodorem powstaje mieszanina związków A i B. Ogrzewanie związku A w alkoholowym roztworze wodorotlenku potasu prowadzi do otrzymania
związku X jako jedynego produktu organicznego reakcji eliminacji.
Napisz nazwę systematyczną związku A i narysuj wzór półstrukturalny (grupowy) związku B.
Nazwa systematyczna związku A: .................................
Wzór związku B: ............................................................

2024 V (f.2023) / Informacja do zadań 14.–16.
Poniżej przedstawiono wzory półstrukturalne wybranych węglowodorów – związków X, Y i Q.

Zadanie 15. (0–1)
Rozstrzygnij, czy główny produkt addycji wody do związku Y w obecności katalizatora H₃O⁺ jest taki sam jak główny produkt addycji wody do związku Q prowadzonej w tych
samych warunkach. Odpowiedź uzasadnij. W uzasadnieniu odnieś się do konsekwencji różnicy w budowie cząsteczek.
Rozstrzygnięcie: ………………………………
Uzasadnienie: …………………………………

2024 V (f.2023) / Informacja do zadań 14.–16.
Poniżej przedstawiono wzory półstrukturalne wybranych węglowodorów – związków X, Y i Q.

Zadanie 16.
Utlenianie alkenów w zakwaszonym wodnym roztworze KMnO₄ przebiega w podwyższonej temperaturze zgodnie ze schematem:

Zadanie 16.1. (0–1)
Jednym z produktów utleniania związku X, Y albo Q jest keton.
Napisz nazwę systematyczną alkenu, którego jednym z produktów utleniania jest keton, i narysuj wzór półstrukturalny (grupowy) tego ketonu.

Zadanie 16.2. (0–1)
W reakcji utleniania węglowodoru X powstają dwa związki organiczne różniące się wartością stałej dysocjacji K_a.
Wybierz związek, który ma wyższą wartość stałej dysocjacji K_a, i napisz wzór półstrukturalny (grupowy) organicznego produktu reakcji tego związku z wodorotlenkiem potasu.
……………………………

2024 (f.2023) / Zadanie 17.
Cykloalkany ulegają analogicznym reakcjom jak alkany.
Benzen, cykloheksan i styren to węglowodory, które w temperaturze pokojowej są bezbarwnymi cieczami. Ich wzory przedstawiono poniżej:

W trzech naczyniach znajdowały się oddzielnie i w przypadkowej kolejności: benzen, cykloheksan i styren. W celu identyfikacji tych substancji wykonano dwuetapowe doświadczenie. W pierwszym etapie do trzech probówek zawierających wodny roztwór manganianu(VII) potasu w środowisku obojętnym wprowadzono po jednej z badanych substancji. Następnie każdą probówkę zamknięto korkiem i wstrząśnięto. Po pewnym czasie zawartości probówek przybrały wygląd pokazany na zdjęciach.

W pierwszym etapie zidentyfikowano jeden z trzech węglowodorów. W drugim etapie doświadczenia do próbek niezidentyfikowanych węglowodorów wprowadzono stężony kwas azotowy(V) z dodatkiem stężonego kwasu siarkowego(VI) – i ogrzano zawartości probówek. Wyniki drugiego etapu doświadczenia przedstawiono na poniższych zdjęciach.

Zadanie 17.1. (0–1)
Napisz wzór sumaryczny związku manganu, który powstał w wyniku reakcji zachodzącej w pierwszym etapie doświadczenia, oraz wzór półstrukturalny (grupowy) lub uproszczony organicznego produktu tej przemiany.

Zadanie 17.2. (0–1)
Napisz równanie reakcji, która umożliwiła odróżnienie związków w drugim etapie doświadczenia.
...................................
 

2024 V (f.2023) / Informacja do zadań 18.–19.
Na poniższym schemacie zilustrowano dwuetapowy proces otrzymywania PVC – poli(chlorku winylu) – z acetylenu (etynu).
n HC≡CH —^HCl → n H₂C=CHCl  → -[−CH₂−CHCl-]_n–
Etyn stosowany w tej reakcji powstaje w wyniku działania wody na acetylenek wapnia, stanowiący główny składnik karbidu.
Zadanie 18. (0–1)
Podczas spalania PVC powstają tlenek węgla(IV), para wodna i bezbarwny gaz o ostrym zapachu, którego cząsteczki są zbudowane z dwóch atomów. Stosunek molowy produktów spalania jest równy n CO₂ ∶ n H₂O ∶ n X = 2 : 1 : 1.
Uzupełnij poniższy schemat, tak aby otrzymać równanie reakcji spalania, w której uczestniczy fragment PVC zbudowany z czterech merów.
-[−CH₂−CHCl-]₄–  + ...O₂ → .....................................

2024 V (f.2023) / Informacja do zadań 18.–19.
Na poniższym schemacie zilustrowano dwuetapowy proces otrzymywania PVC – poli(chlorku winylu) – z acetylenu (etynu).
n HC≡CH —^HCl → n H₂C=CHCl  → -[−CH₂−CHCl-]_n–
Etyn stosowany w tej reakcji powstaje w wyniku działania wody na acetylenek wapnia, stanowiący główny składnik karbidu.

Zadanie 19. (0–2)
Reakcja acetylenku wapnia CaC₂ z wodą przebiega według równania:
CaC₂ + 2H₂O → C₂H₂ + Ca(OH)₂  
Oblicz, ile gramów karbidu, zawierającego 82 % CaC₂, potrzeba do otrzymania 100 g PVC. Całkowita wydajność procesu jest równa 78 %.

2024 V (f.2023) / Zadanie 20.
Przemiany katalizowane przez jeden z produktów są nazywane reakcjami autokatalitycznymi. Reakcja jodowania acetonu, prowadzona w roztworze wodnym w obecności jonów
hydroniowych, przebiega w dwóch etapach:

W etapie 1. zachodzą powolne przemiany prowadzące do powstania enolu. Etap 2. to szybka reakcja enolu z jodem, której produkt przekształca się w jodoaceton.
Zadanie 20.1. (0–1)
Napisz, który etap: 1. czy 2., opisanego mechanizmu jodowania acetonu, decyduje o szybkości powstawania produktu. Wpisz właściwy numer poniżej.
……………………
Zadanie 20.2. (0–1)
Napisz w formie jonowej sumaryczne równanie reakcji jodowania acetonu. Zastosuj wzory półstrukturalne (grupowe) związków organicznych.
…………………………………
Zadanie 20.3. (0–1)
Napisz wzór drobiny, która pełni funkcję katalizatora w reakcji jodowania acetonu. Rozstrzygnij, czy reakcja jodowania acetonu jest zaliczana do reakcji autokatalitycznych.
Katalizator: …………………………………………………
Rozstrzygnięcie: ………….……………………………………………………………………………

2024 V (f.2023) / Zadanie 21.
Przygotowano próbki czterech kwasów:
• CH₃COOH
• CH₂ClCOOH
• CHCl₂COOH
• CCl₃COOH
Wszystkie roztwory miały jednakową objętość. Stężenie molowe każdego kwasu było równe 1 mol ∙ dm^–3. Do roztworów tych kwasów, znajdujących się w probówkach w przypadkowej kolejności, dodano po pięć kropli roztworu fioletu metylowego, który jest wskaźnikiem pH. Wyniki doświadczenia przedstawiono na zdjęciach.

Fragment skali barw dla fioletu metylowego w roztworach o różnym pH przedstawia poniższy rysunek.

Wartości pK_a dla kwasów użytych w doświadczeniu, podane w przypadkowej kolejności, wynoszą: 2,87; 4,76; 0,66; 1,35

Zadanie 21.1. (0–2)
Na podstawie informacji wstępnej wybierz probówkę, w której znajduje się roztwór najmocniejszego kwasu, i dokończ zdania.
Roztwór najmocniejszego kwasu znajduje się w probówce oznaczonej literą ……… .
Wzór tego kwasu to: ……………….……………(wzór półstrukturalny (grupowy))
Wyjaśnij, dlaczego wybrany kwas wykazuje największą moc. W wyjaśnieniu odwołaj się do budowy cząsteczek tego związku.
Wyjaśnienie: ..……………………………………

Zadanie 21.2. (0–1)
Uzupełnij tabelę. Napisz wzór półstrukturalny (grupowy) najsłabszego kwasu użytego w tym doświadczeniu oraz wartość pK_a tego kwasu.

2024 V (f.2023) / Informacja do zadań 22.–23.
Chlorki kwasowe otrzymuje się przez podstawienie grupy –OH kwasu karboksylowego atomem chloru. Zazwyczaj stosuje się w tym celu chlorek tionylu o wzorze SOCl₂, ponieważ
produkty nieorganiczne – tlenek siarki(IV) oraz chlorowodór – są gazami i można je łatwo oddzielić od produktu organicznego.
Chlorki kwasowe to bardzo reaktywne pochodne kwasów karboksylowych. Ich reakcje z alkoholami przebiegają szybko i praktycznie nieodwracalnie. Ten proces można zilustrować równaniem:
R₁COCl + R₂–OH → R₁COOR₂ + HCl
^{Na podstawie: R.T. Morrison, R.N. Boyd, Chemia organiczna, Warszawa 2011.}
Zadanie 22. (0–1)
Napisz równanie reakcji otrzymywania chlorku benzoilu opisaną metodą. Zastosuj wzór półstrukturalny (grupowy) lub uproszczony odpowiedniego kwasu karboksylowego.

Zadanie 23. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego reakcja powstawania estru z chlorku kwasowego i alkoholu zachodzi z większą wydajnością niż reakcja otrzymywania identycznego estru z kwasu karboksylowego i alkoholu w obecności H₂SO₄. W odpowiedzi porównaj przebieg obu reakcji.
………………………………

2024 V (f.2023) / Zadanie 24.
Na poniższym schemacie przedstawiono ciąg przemian związków organicznych A, B i C:

Zadanie 24.1. (0–2)
Napisz wzory półstrukturalne (grupowe) związków oznaczonych na schemacie literami A, B i C.

Zadanie 24.2. (0–2)
Określ typ reakcji (addycja, eliminacja, substytucja) oraz mechanizm (elektrofilowy, nukleofilowy, rodnikowy) reakcji oznaczonych na schemacie numerami 1. i 2.

2024 V (f.2023) / Zadanie 25. (0–4)
Trzy związki organiczne X, Y i Q są izomerami o masie molowej równej 90 g ∙ mol^–1. W wyniku spalenia 45 mg jednego z tych związków otrzymano 27 mg wody oraz 36,0 cm³ tlenku węgla(IV) odmierzonego w temperaturze 293 K i pod ciśnieniem 1013 hPa.
O cząsteczkach tych związków wiadomo, że:
• szkielet każdej z cząsteczek stanowią połączone atomy węgla
• cząsteczki związków X i Y są chiralne, a związku Q – achiralne
• cząsteczki związków Y i Q mają takie same grupy funkcyjne
• odczyn wodnego roztworu związku X jest obojętny, a odczyn wodnego roztworu związku Y – kwasowy.
Przeprowadzono następujące doświadczenie: do próbki związku X wprowadzono zawiesinę świeżo strąconego Cu(OH)₂, wymieszano (na zimno), a następnie ogrzano. Wyniki tego eksperymentu zilustrowano na poniższych zdjęciach.

Wynik doświadczenia
po wymieszaniu (na zimno) związku X z zawiesiną Cu(OH)2	po ogrzaniu mieszaniny

Na podstawie obliczeń ustal wzór elementarny i rzeczywisty (sumaryczny) opisanych związków.
Następnie napisz:
• wzory półstrukturalne (grupowe) związków X i Y
• w formie cząsteczkowej równanie reakcji związku Q z wodorotlenkiem sodu.
Zastosuj wzory półstrukturalne (grupowe) związków organicznych. Uniwersalna stała gazowa R=83,14 hPa∙dm³∙mol⁻¹∙K⁻¹.

Równanie reakcji związku Q z wodorotlenkiem sodu:
.............................................

2024 V (f.2023) / Informacja do zadań 26.–27.
Przeprowadzono reakcje zgodnie ze schematem:
 
Zadanie 26. (0–1)
Wpisz do schematu wzory odpowiednich drobin, tak aby powstało równanie reakcji 3. w formie jonowej skróconej. Zastosuj definicję kwasu i zasady Brønsteda.

Zadanie 27. (0–1)
Organiczny związek otrzymany w reakcji 3. zmieszano z bromem (w stosunku molowym 1 : 1) i poddano reakcji w obecności światła.
Narysuj wzór półstrukturalny lub uproszczony organicznego produktu opisanej reakcji i uzupełnij zdanie. Wybierz i zaznacz właściwą odpowiedź spośród podanych
w nawiasie.

Wzór produktu reakcji: .................................................

Opisana przemiana (jest / nie jest) reakcją utlenienia-redukcji. 

2024 V (f.2023) / Zadanie 28. (0–2)
Przeprowadzono doświadczenie zilustrowane na poniższym rysunku:

Uzupełnij poniższe schematy, tak aby powstały wzory półstrukturalne (grupowe) fenyloalaniny w postaci, w której ten aminokwas będzie występował w dominującej formie w roztworze w każdej probówce.

2024 V (f.2023) / Informacja do zadań 29.–30.
Degradacja Ruffa to dwuetapowa reakcja, która pozwala na skrócenie łańcucha cząsteczki aldozy o jeden atom węgla. Pierwszy etap procesu to utlenienie aldozy do kwasu aldonowego za pomocą wody bromowej. W drugim etapie kwas aldonowy jest utleniany nadtlenkiem wodoru w obecności siarczanu(VI) żelaza(III), co prowadzi do otrzymania aldozy o krótszym łańcuchu węglowym i tlenku węgla(IV).
^{Na podstawie: R.T. Morrison, R.N. Boyd, Chemia organiczna, Warszawa 2011.}
Poniżej przedstawiono schemat degradacji Ruffa, w której D-glukoza przekształca się w D-arabinozę:

Zadanie 29. (0–1)
Rozstrzygnij, czy degradacja Ruffa D-mannozy prowadzi do otrzymania tej samej aldopentozy, co degradacja Ruffa D-glukozy. Odpowiedź uzasadnij. W uzasadnieniu porównaj budowę cząsteczek obu aldoheksoz.
Wzór D-mannozy:

Rozstrzygnięcie: ……………………………
Uzasadnienie: ...……………………………

2024 V (f.2023) / Informacja do zadań 29.–30.
Degradacja Ruffa to dwuetapowa reakcja, która pozwala na skrócenie łańcucha cząsteczki aldozy o jeden atom węgla. Pierwszy etap procesu to utlenienie aldozy do kwasu aldonowego za pomocą wody bromowej. W drugim etapie kwas aldonowy jest utleniany nadtlenkiem wodoru w obecności siarczanu(VI) żelaza(III), co prowadzi do otrzymania aldozy o krótszym łańcuchu węglowym i tlenku węgla(IV).
^{Na podstawie: R.T. Morrison, R.N. Boyd, Chemia organiczna, Warszawa 2011.}
Poniżej przedstawiono schemat degradacji Ruffa, w której D-glukoza przekształca się w D-arabinozę:

Zadanie 30. (0–1)
Degradacji Ruffa poddano jeden ze związków, których wzory przedstawiono poniżej.Powstały cukier utleniono kwasem azotowym(V) i otrzymano związek, którego cząsteczki są achiralne – kwas mezo-winowy.
 
Wybierz cukier, którego użyto do przeprowadzenia opisanego doświadczenia, i napisz nazwę tego cukru.
……………………