2015 NM /
Brom występuje w przyrodzie w postaci mieszaniny dwóch izotopów o masach atomowych równych 78,92 u i 80,92 u. Średnia masa atomowa bromu jest równa 79,90 u. Mol jest jednostką liczności (ilości) materii. Liczbę drobin odpowiadającą jednemu molowi nazywamy liczbą Avogadra.

Zadanie 2. (0–1)
Oblicz bezwzględną masę (wyrażoną w gramach) pojedynczej cząsteczki bromu zbudowanej z atomów dwóch różnych izotopów.

Zadanie 3. (0–1)
Oblicz, jaki procent atomów bromu występujących w przyrodzie stanowią atomy o masie atomowej 78,92 u, a jaki procent – atomy o masie atomowej 80,92 u.  

2015 N / Zadanie 1. (0–1)
Uzupełnij poniższy tekst, wpisując w odpowiednie miejsca informacje dotyczące struktury elektronowej atomu bromu i jego stopni utlenienia.

1. Atom bromu w stanie podstawowym ma konfigurację elektronową ........................................., a w powłoce walencyjnej tego atomu znajduje się ...... elektronów. Brom należy do bloku konfiguracyjnego .......... układu okresowego.

2. Minimalny stopień utlenienia, jaki przyjmuje brom w związkach chemicznych, jest równy ............., a maksymalny wynosi .............. .

2015 N / Zadanie 19. Sole można otrzymać między innymi w reakcjach:
1. tlenków metali z kwasami
2. metali z kwasami
3. wodorotlenków z kwasami.

Zadanie 19.1. (0−1). Zaprojektuj doświadczenie, które pozwoli otrzymać rozpuszczalne w wodzie sole metodą 1. (probówka I), metodą 2. (probówka II) i metodą 3. (probówka III).
Na schemacie doświadczenia wpisz wzory użytych odczynników wybranych spośród:
Ag_(s)    HCl_(aq)    Al_(s)    CaO_(s)    H₂SO_4(rozc)    Cu(OH)_2(s)
Schemat doświadczenia:

Zadanie 19.2. (0−1)
Napisz w formie jonowej skróconej równanie reakcji przebiegającej w probówce III.
.....................................................

2015 N / Informacja do zadań 20.–22.
Do 200 gramów wodnego roztworu chlorku glinu o stężeniu 15% (w procentach masowych) dodawano porcjami wodny roztwór wodorotlenku sodu zawierający 32 gramy NaOH, który całkowicie przereagował. Przebieg doświadczenia zilustrowano na poniższym schemacie.

Zadanie 20. (0–3)
Wykonaj obliczenia i na podstawie uzyskanego wyniku opisz wszystkie zmiany możliwe do zaobserwowania podczas przebiegu tego doświadczenia.

Zadanie 21. (0–2)
Zapisz, w formie jonowej skróconej, równania wszystkich reakcji zachodzących podczas tego doświadczenia, jeżeli produktem jednej z nich jest jon kompleksowy, w którym glin ma liczbę koordynacyjną równą 4. Równania reakcji zapisz w kolejności, w jakiej zachodzą poszczególne procesy.

Zadanie 22. (0–2)
Oblicz, ile gramów wodorotlenku glinu znajdowało się w kolbie po zakończeniu doświadczenia.

2015 N / Zadanie 6. (0–1)
Substancje o tym samym typie wzoru chemicznego, tworzące ten sam typ sieci przestrzennej i o takich samych lub bardzo zbliżonych rozmiarach komórki elementarnej, nazywamy substancjami izomorficznymi. Mogą one tworzyć roztwory stałe, czyli kryształy mieszane.
Tworzenie kryształów mieszanych polega na tym, że atomy lub jony wykazujące taki sam ładunek oraz zbliżone rozmiary mogą się wzajemnie zastępować w sieci przestrzennej.
KCl i KBr mają identyczne sieci przestrzenne i wykazują zdolność tworzenia stałych roztworów. Natomiast w przypadku KCl i NaCl izomorfizm nie występuje mimo tego samego typu sieci.

W tabeli podano wielkości promienia jonowego czterech jonów.

Na podstawie: A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2002.

Wyjaśnij, dlaczego chlorek potasu i chlorek sodu nie mogą tworzyć kryształów mieszanych.

....................................................

2015 N / Informacja do zadań 15.–16.
Wykonano doświadczenie zilustrowane na poniższym schemacie.

Zadanie 15. (0–2)
Określ odczyn roztworu powstałego w probówce I i odczyn roztworu powstałego w probówce II oraz napisz w formie jonowej skróconej równania reakcji zachodzących podczas tego doświadczenia.

Zadanie 16. (0–1)
Określ, jaką funkcję (kwasu czy zasady) według teorii Brønsteda−Lowryłrsquo;ego pełnią w reakcjach zachodzących podczas opisanego doświadczenia jony NH₄⁺ i jony C₁₇H₃₅COO⁻.
Jony NH₄⁺ pełnią funkcję ...........................................................
Jony C₁₇H₃₅COO⁻ pełnią funkcję ............................................

2015 N / Zadanie 17. (0–1)
Pewien proces, w którym związek A zostaje przekształcony w związek B, przebiega w dwóch etapach.
Etap 1.    A → C    ΔH < 0
Etap 2.    C → B    ΔH > 0

Przeanalizuj poniższe wykresy i ustal, który z nich odpowiada opisanej przemianie.


Opisaną przemianę poprawnie zilustrowano na wykresie ...............

2015 N / Zadanie 18. (0–2)
W temperaturze 20^oC rozpuszczalność azotanu(V) potasu jest równa 31,9 grama na 100 gramów wody.
Oblicz stężenie molowe nasyconego wodnego roztworu azotanu(V) potasu w temperaturze 20^oC, jeżeli gęstość roztworu jest równa 1,16 g · cm⁻³ .
Na podstawie: J. Sawicka i inni, Tablice chemiczne, Gdańsk 2004.

2015 N / Zadanie 24. (0–1)
Oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub F – jeśli jest fałszywa.

2015 N / Informacja do zadań 25.–27.
Przeprowadzono doświadczenie z udziałem dwóch różnych węglowodorów. W wyniku dwóch odrębnych reakcji − jednej addycji, a drugiej substytucji − i przy użyciu odpowiednich reagentów jako główny produkt każdej reakcji otrzymano 2-bromo-2-metylobutan.

Zadanie 25. (0–2)
Napisz równania obu reakcji. Zastosuj wzory półstrukturalne (grupowe) związków organicznych.
Równanie reakcji addycji:
................................................
Równanie reakcji substytucji:
...............................................

Zadanie 26. (0–1)
Określ, według jakiego mechanizmu (nukleofilowego, rodnikowego, elektrofilowego) przebiega każda z opisanych reakcji.

Reakcja addycji przebiega według mechanizmu .................................................. .

Reakcja substytucji przebiega według mechanizmu ............................................. .

Zadanie 27. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego głównym produktem opisanych reakcji addycji i substytucji jest ta sama monobromopochodna 2-metylobutanu (2-bromo-2-metylobutan).

.......................................

2015 N / Informacja do zadań 29.–30.
Poniżej przedstawiono wzory dwóch związków organicznych.

Zadanie 29. (0–1)
Zaznacz odpowiedź, w której podano poprawne nazwy systematyczne związków I i II.

 
Zadanie 30. (0–1)
Z podanych niżej informacji wybierz i zaznacz te, które są prawdziwe dla związku II.

1. W wyniku redukcji tego związku wodorem powstaje 3-metylobutan-2-ol.
2. Po dodaniu tego związku do świeżo strąconego wodorotlenku miedzi(II) i ogrzaniu obserwuje się zmianę zabarwienia zawartości probówki z niebieskiej na ceglastą.
3. Związek ten powstaje w wyniku utleniania alkoholu II-rzędowego.
4. Związek ten reaguje bezpośrednio z sodem, w wyniku czego tworzy sól.

2015 N / Zadanie 31. (0–2)
Oblicz pH wodnego roztworu kwasu etanowego o stężeniu 6,0% masowych i gęstości 1,00g·cm⁻³ (t=25^oC), dla którego stopień dysocjacji α<5%. Wynik końcowy zaokrąglij do pierwszego miejsca po przecinku.

2015 N / Zadanie 33.
Moc kwasów można porównać na podstawie analizy ich stałych dysocjacji albo metodą doświadczalną. Stała dysocjacji kwasu pirogronowego jest równa K_a=4,1·10⁻³ w t=25°C.
Na podstawie: J. Sawicka i inni, Tablice chemiczne, Gdańsk 2004.

Porównaj wartości stałych dysocjacji kwasu pirogronowego i kwasu etanowego, a następnie zaprojektuj doświadczenie, w którym zajdzie reakcja potwierdzająca, że jeden z nich jest mocniejszy.

Zadanie 33.1. (0–1)
Uzupełnij poniższy schemat doświadczenia, wpisując wzory użytych odczynników wybranych spośród:
– CH₃COCOOH _(aq)         – CH₃COCOONa _(aq)   
– CH₃COOH _(aq)               – CH₃COONa _(aq)   
– NaOH _(aq) 



Zadanie 33.2. (0–1)
Opisz zmiany, które potwierdzają, że wybrany kwas jest mocniejszy od drugiego.

...............................................................

2015 N / Informacja do zadań 37.–40.
W czterech naczyniach (I–IV) znajdowały się wodne roztwory: glukozy, fenolu (benzenolu), glicerolu (propano-1,2,3-triolu) i glicyloalanyloglicyny. W celu ich identyfikacji przeprowadzono trzy serie doświadczeń.
W pierwszej serii doświadczeń, po dodaniu wodnego roztworu chlorku żelaza(III) do próbek pobranych z czterech naczyń, próbka z naczynia I przyjęła fioletowe zabarwienie.
W drugiej serii doświadczeń, po dodaniu świeżo strąconego wodorotlenku miedzi(II) do próbek pobranych z trzech naczyń (II, III i IV), próbka z naczynia II przyjęła fioletowe zabarwienie, a w pozostałych próbkach pojawiło się szafirowe zabarwienie.
W trzeciej serii doświadczeń, po ogrzaniu szafirowych roztworów otrzymanych w serii drugiej, w roztworze powstałym z próbki z naczynia III pojawił się ceglasty osad.

Zadanie 37. (0–1)
Podaj nazwy związków, które zidentyfikowano w wyniku każdej z serii doświadczeń.

Seria I (naczynie I): roztwór ........................................
Seria II (naczynie II): roztwór ......................................
Seria III (naczynie III): roztwór ...................................
             (naczynie IV): roztwór ...................................


Zadanie 38. (0–1)
Podaj nazwę reakcji chemicznej przeprowadzonej w drugiej serii doświadczeń, w wyniku której roztwór z naczynia II przyjął fioletowe zabarwienie.

...........................................................
Zadanie 39. (0–1)
Napisz, jaki element budowy cząsteczek związków znajdujących się w roztworach z naczyń III i IV zadecydował o powstaniu szafirowego zabarwienia roztworów w drugiej serii doświadczeń.

...........................................................

Zadanie 40. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego w trzeciej serii doświadczeń ceglasty osad powstał w wyniku ogrzania roztworu otrzymanego po dodaniu świeżo strąconego wodorotlenku miedzi(II) do roztworu z naczynia III, a nie powstał w wyniku ogrzania roztworu otrzymanego po dodaniu świeżo strąconego wodorotlenku miedzi(II) do roztworu z naczynia IV.

...............................................................

Zadanie 41. (0–1)
Pewien tripeptyd tworzą tylko reszty glicyny (Gly) i alaniny (Ala). W doświadczeniu I tripeptyd ten poddano częściowej hydrolizie polegającej na rozerwaniu wyłącznie N-końcowego wiązania peptydowego. Otrzymano mieszaninę dwóch optycznie czynnych produktów. W doświadczeniu II przeprowadzono hydrolizę badanego tripeptydu, tak że rozerwaniu uległo wyłącznie C-końcowe wiązanie peptydowe. W jej wyniku otrzymano mieszaninę produktów, spośród których tylko jeden był optycznie czynny.

Napisz wzór sekwencji badanego tripeptydu, posługując się trzyliterowymi symbolami aminokwasów. Pamiętaj, że w tej notacji z lewej strony umieszcza się symbol aminokwasu, który zawiera wolną grupę aminową.

........................................................
 

2015N / Zadanie 35. (0–1)
Wzory monosacharydów można przedstawiać, posługując się projekcją Fischera (wzory liniowe) lub projekcją Hawortha (wzory taflowe). Poniżej przedstawiono wzór D-glukozy w projekcji Fischera oraz wzór α-D-glukopiranozy w projekcji Hawortha.

D-glukoza                                      α-D-glukopiranoza
w projekcji Fischera                    w projekcji Hawortha

Przeanalizuj wzór D-mannozy w projekcji Fischera i uzupełnij schemat, tak aby przedstawiał on wzór α-D-mannopiranozy w projekcji Hawortha.

D-mannoza                          α-D-mannopiranoza
w projekcji Fischera         w projekcji Hawortha