2023 V (f. 2023) / Zadanie 1.
O dwóch pierwiastkach umownie oznaczonych literami A i X wiadomo, że:
• należą do tego samego bloku konfiguracyjnego
• liczba masowa jednego z izotopów pierwiastka A jest dwa razy większa od jego liczby atomowej i jest równa liczbie atomowej niklu
• suma elektronów, neutronów i protonów w atomie jednego z izotopów pierwiastka X jest równa 114, a liczba nukleonów jest równa 79.

Zadanie 1.1. (0–1) Uzupełnij tabelę. Wpisz symbol pierwiastka A i symbol pierwiastka X oraz symbol bloku konfiguracyjnego, do którego należą te pierwiastki.

Zadanie 1.2. (0–1)
Napisz fragment konfiguracji elektronowej atomu A (w stanie podstawowym) opisujący rozmieszczenie elektronów walencyjnych na podpowłokach. Zastosuj graficzny zapis konfiguracji elektronowej. W tym zapisie uwzględnij numer powłoki i symbole podpowłok.
....................................................................

Zadanie 1.3. (0–1)
Wpisz do tabeli wartości liczb kwantowych opisujących stan energetyczny niesparowanego elektronu walencyjnego atomu X (w stanie podstawowym).

2023 V (f.2023) / Zadanie 2. (0–1)
Aby otrzymać superciężkie jądra pierwiastków z końca 7. okresu, kaliforn ²⁴⁹₉₈Cf bombardowano jonami izotopu wapnia ⁴⁸₂₀Ca. Podczas jednego z eksperymentów zarejestrowano przemianę:
²⁴⁹₉₈Cf + ⁴⁸₂₀Ca → X+ 3 ¹₀n
Powstałe jądro X uległo rozpadowi, którego głównym produktem był liwermor ²⁹⁰₁₁₆Lv.
Napisz równanie reakcji rozpadu, której uległo jądro pierwiastka X. Uzupełnij wszystkie pola w poniższym schemacie.

2023 V (f.2023) / Zadanie 3. (0–1)
Węgiel tworzy kilka odmian alotropowych, które różnią się strukturą krystaliczną. Są wśród nich diament, grafit i fulereny.
Oceń prawdziwość poniższych zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
1.Odmienna budowa wewnętrzna diamentu, grafitu i fulerenów jest przyczyną różnic ich właściwości chemicznych, przy zachowaniu identycznych właściwości fizycznych.
P F
2.W krysztale diamentu każdy z atomów węgla tworzy kowalencyjne wiązania ? z czterema otaczającymi go atomami.
P F

2023 V (f.2023) / Informacja do zadań 4.–5.
Ze względu na zdolność atomów węgla do łączenia się w łańcuchy ten pierwiastek tworzy z tlenem nie tylko związki takie jak CO i CO₂, lecz także mniej typowe połączenia. Jednym z nich jest ditlenek triwęgla o wzorze sumarycznym C₃O₂. Cząsteczka tego związku ma budowę liniową, atomami wewnętrznymi są w niej atomy węgla, a skrajnymi – atomy tlenu. Ditlenek triwęgla reaguje zarówno z wodą, jak i z amoniakiem. W każdej z tych reakcji powstaje jeden produkt. W reakcji z wodą tworzy się kwas dikarboksylowy, a w reakcji z amoniakiem – diamid tego kwasu.
^{Na podstawie: J.E. House, Inorganic Chemistry, Elsevier, 2008.}
Zadanie 4. (0–2) Narysuj wzór elektronowy cząsteczki C₃O₂ (zaznacz kreskami wiązania chemiczne i wolne pary elektronowe). Uzupełnij poniższe zdania. Wybierz i zaznacz jedną odpowiedź spośród podanych w każdym nawiasie.
Wzór elektronowy: ......................................

Aby wyjaśnić budowę cząsteczki C₃O₂, hybrydyzację typu sp przypisuje się orbitalom walencyjnym (trzech atomów / dwóch atomów / jednego atomu) węgla. Liczba wiązań σ w cząsteczce C₃O₂ wynosi (2 / 4 / 6 / 8).

2023 V (f.2023) / Informacja do zadań 4.–5.
Ze względu na zdolność atomów węgla do łączenia się w łańcuchy ten pierwiastek tworzy z tlenem nie tylko związki takie jak CO i CO₂, lecz także mniej typowe połączenia. Jednym z nich jest ditlenek triwęgla o wzorze sumarycznym C₃O₂. Cząsteczka tego związku ma budowę liniową, atomami wewnętrznymi są w niej atomy węgla, a skrajnymi – atomy tlenu. Ditlenek triwęgla reaguje zarówno z wodą, jak i z amoniakiem. W każdej z tych reakcji powstaje jeden produkt. W reakcji z wodą tworzy się kwas dikarboksylowy, a w reakcji z amoniakiem – diamid tego kwasu.
^{Na podstawie: J.E. House, Inorganic Chemistry, Elsevier, 2008.}
Zadanie 5. (0–2)
Narysuj wzory półstrukturalne (grupowe) produktów opisanych reakcji ditlenku triwęgla z wodą i amoniakiem.

2023 V (f.2023) / Zadanie 6. (0–2)
Pewna reakcja chemiczna:
2A (g) + B (g) ⇄ 2C (g)
przebiega w temperaturze 298 K według równania kinetycznego: v = k∙c_A² ∙ c_B . Stała szybkości ? opisanej przemiany w temperaturze 298 K jest równa 6,7∙10³ dm⁶∙ mol^–2∙ s^–1. Początkowe stężenie substancji A wynosiło 4 mol∙dm⁻³, a początkowe stężenie substancji B było równe 3 mol∙dm⁻³.
Oblicz szybkość opisanej reakcji w momencie, w którym przereagowało 50% początkowej ilości substancji B.

2023 V (f.2023) / Informacja do zadań 7.–8.
W wodnych roztworach słabych kwasów jednoprotonowych zachodzi dysocjacja. Dla danej wartości stężenia molowego roztworu i w danej temperaturze ustala się stan równowagi między cząsteczkami i jonami obecnymi w roztworze.
Na poniższym wykresie przedstawiono zależność stopnia dysocjacji (α) dwóch kwasów jednoprotonowych HX i HQ od stężenia molowego roztworu w temperaturze 20^oC.

Wartości stopnia dysocjacji kwasu HX dla wybranych stężeń molowych (c₀) zebrano w tabeli (t=20^oC).

Zadanie 7. (0–1)
Rozstrzygnij, na podstawie analizy danych zamieszczonych na wykresie, który kwas (HX czy HQ) jest mocniejszy. Zaznacz jego wzór. Odpowiedź uzasadnij.
HX     HQ
Uzasadnienie: .................................................

2023 V (f.2023) / Informacja do zadań 7.–8.
W wodnych roztworach słabych kwasów jednoprotonowych zachodzi dysocjacja. Dla danej wartości stężenia molowego roztworu i w danej temperaturze ustala się stan równowagi między cząsteczkami i jonami obecnymi w roztworze.
Na poniższym wykresie przedstawiono zależność stopnia dysocjacji (α) dwóch kwasów jednoprotonowych HX i HQ od stężenia molowego roztworu w temperaturze 20^oC.

Wartości stopnia dysocjacji kwasu HX dla wybranych stężeń molowych (c₀) zebrano w tabeli (t=20^oC).

Zadanie 8. (0–4)
W tabeli umieszczono wartości pH czterech roztworów kwasu HX o wybranych stężeniach molowych, a na wykresie przedstawiono logarytmiczną zależność pH roztworu tego kwasu od jego stężenia molowego w zakresie stężeń od 0,002 mol·dm⁻³ do 0,028 mol·dm⁻³ (t=20^oC).
Uzupełnij tabelę brakującymi wartościami pH (z dokładnością do jednego miejsca po przecinku) oraz dokończ wykres zależności pH roztworu kwasu HX od jego stężenia molowego. Następnie oblicz stężenie molowe jonów X⁻ i stężenie molowe niezdysocjowanych cząsteczek HX w roztworze o pH = 2,2.. Odczyt z wykresu wykonaj z dokładnością do 0,002 mol·dm⁻³, a wartości stężenia molowego jonów X⁻ i cząsteczek HX podaj z dokładnością do 0,001 mol·dm⁻³.

W roztworze o pH = 2,2 stężenie molowe jonów X^– jest równe ……………….....
a stężenie molowe niezdysocjowanych cząsteczek kwasu HX jest równe ………

2023 V / Zadanie 9.
Przeprowadzono doświadczenie, w którym do dwóch probówek z wodnym roztworem Na₂SO₃ dodano:
• do probówki 1. – kilka kropel roztworu fenoloftaleiny
• do probówki 2. – nadmiar stężonego HCl _(aq).
Zadanie 9.1. (0–1)
Wygląd zawartości probówki 1. po dodaniu do niej roztworu fenoloftaleiny pokazano na zdjęciu.

Wpisz do schematu wzory odpowiednich drobin tak, aby powstało równanie procesu decydującego o odczynie roztworu w probówce 1. Zastosuj definicję kwasu i zasady Brønsteda.

Zadanie 9.2. (0–1)
Napisz, co zaobserwowano podczas doświadczenia w probówce 2. po dodaniu odczynnika. Napisz w formie jonowej skróconej równanie reakcji, która była przyczyną zaobserwowanych zmian.
Obserwacje: ....................................................................
Równanie reakcji: ...........................................................

2023 V / Zadanie 10. (0–2)
Badano reakcje mocnego kwasu HA i słabego kwasu HX z mocną zasadą. W tym celu wykonano miareczkowanie wodnych roztworów tych kwasów za pomocą wodnego roztworu wodorotlenku potasu – zgodnie z poniższym opisem.
Umieszczono w zlewce 20,0 cm³ roztworu wybranego kwasu o stężeniu 0,10 mol·dm⁻³ i zmierzono pH tego roztworu. Następnie do zlewki z roztworem kwasu dodawano porcjami wodny roztwór KOH o stężeniu 0,10 mol∙dm⁻³. Po dodaniu każdej porcji roztworu wodorotlenku mierzono pH mieszaniny reakcyjnej. Punkt równoważnikowy (PR) został osiągnięty po dodaniu takiej objętości roztworu KOH, w jakiej liczba moli zasady jest równa liczbie moli kwasu. Uzyskane wyniki przedstawiono w formie wykresu zależności mierzonego pH od objętości roztworu KOH – naniesione punkty połączono, w wyniku czego otrzymano krzywą miareczkowania.
Poniżej przedstawiono krzywą miareczkowania wodnego roztworu jednego z tych kwasów (HA albo HX) wodnym roztworem wodorotlenku potasu.

Rozstrzygnij, czy przedstawiony wykres ilustruje wyniki miareczkowania wodnego roztworu słabego kwasu HX wodnym roztworem KOH w opisanym doświadczeniu. Odpowiedź uzasadnij – przytocz dwa różne argumenty.
Rozstrzygnięcie: .................................................

Uzasadnienie:

1. ........................................................................

2. ........................................................................

2023 V / Zadanie 11.
Chlorek ołowiu(II) i jodek ołowiu(II) są solami trudno rozpuszczalnymi w wodzie, ale wartości ich iloczynu rozpuszczalności znacznie się różnią. Na zdjęciach przedstawiono świeżo wytrącone osady: chlorku ołowiu(II) w probówce 1. i jodku ołowiu(II) w probówce 2.

Aby doświadczalnie potwierdzić, że obie sole są trudno rozpuszczalne w wodzie oraz że rozpuszczalność jodku ołowiu(II) jest znacznie mniejsza niż rozpuszczalność chlorku ołowiu(II), przygotowano zestaw laboratoryjny składający się:
− z probówki, w której umieszczono 2 cm3 wodnego roztworu azotanu(V) ołowiu(II) o stężeniu 0,1 mol∙dm⁻³
− ze zlewki z wodnym roztworem chlorku potasu o stężeniu 0,1 mol∙dm⁻³
− ze zlewki z wodnym roztworem jodku potasu o stężeniu 0,1 mol∙dm⁻³
− z wielomiarowych pipet.
Zadanie 11.1. (0–1)
Napisz w formie jonowej skróconej równanie reakcji strącania chlorku ołowiu(II).
..............................................................
Zadanie 11.2. (0–2)
Wybierz i zaznacz na poniższym schemacie doświadczenia roztwór, który należy dodać do wodnego roztworu azotanu(V) ołowiu(II):
• jako pierwszy – w I etapie doświadczenia
• jako drugi – w II etapie doświadczenia,
aby w obu etapach nastąpiły wyraźne zmiany wyglądu zawartości probówki.
Opisz zmiany, jakie można zaobserwować podczas I etapu doświadczenia, a następnie – podczas II etapu doświadczenia.

Obserwowane zmiany:
I etap: ............................................
II etap: ...........................................

2023 V / Zadanie 12. (0–2)
W celu określenia zawartości węglanu wapnia w mieszaninie dwóch soli, zawierającej również węglan magnezu, próbkę tej mieszaniny o masie 2,84 g roztworzono w kwasie. Podczas analizy przebiegły reakcje chemiczne:
CaCO_{3 (s)} + 2H₃O⁺ _(aq) → Ca²⁺ _(aq) + CO_{2 (g)} + 3H₂O _(c)  
MgCO_{3 (s)} + 2H₃O+ _(aq) → Mg²⁺ _(aq) + CO_{2 (g)} + 3H₂O _(c)  
W wyniku zachodzących reakcji otrzymano 672 cm³ tlenku węgla(IV) w przeliczeniu na warunki normalne.
Oblicz wyrażoną w procentach masowych zawartość CaCO₃ w badanej próbce mieszaniny.

2023 V / Zadanie 13.
Przeprowadzono doświadczenie, w którym do trzech probówek – I, II i III – zawierających jednakowe objętości kwasu solnego o takim samym stężeniu molowym wprowadzono granulki trzech różnych metali, zgodnie z poniższym schematem.

Przebieg reakcji zaobserwowano tylko w jednej probówce.

Zadanie 13.1. (0–1)
Rozstrzygnij, którą probówkę: I, II czy III, przedstawiono na zdjęciu. Uzasadnij wybór. W uzasadnieniu porównaj wartości standardowego potencjału półogniwa wodorowego i półogniw metalicznych dla badanych metali. Rozstrzygnięcie: .......................................................... Uzasadnienie: .............................................................

2023 V / Zadanie 13.
Przeprowadzono doświadczenie, w którym do trzech probówek – I, II i III – zawierających jednakowe objętości kwasu solnego o takim samym stężeniu molowym wprowadzono granulki trzech różnych metali, zgodnie z poniższym schematem.

Przebieg reakcji zaobserwowano tylko w jednej probówce.

Zadanie 13.2. (0–1)

Jeden z dwóch metali, które nie reagowały z kwasem solnym, przeprowadzono w tlenek o wzorze ogólnym MeO (gdzie Me oznacza metal), który następnie poddano reakcji z kwasem siarkowym(VI). Wynik opisanych przemian przedstawiono na zdjęciu. Napisz w formie jonowej skróconej równanie reakcji tlenku metalu z kwasem siarkowym(VI). Użyj symbolu chemicznego tego metalu. ....................................

Zadanie 13.3. (0–1)
Drugi z dwóch metali, które nie reagowały z kwasem solnym, dodano do probówki zawierającej stężony kwas azotowy(V). Efekt doświadczenia przedstawiono na zdjęciu. Napisz wzór sumaryczny barwnego, gazowego produktu reakcji. ....................................

2023 V / Zadanie 14. (0–2)
Przeprowadzono doświadczenie, w którym do trzech probówek (A, B, C) wprowadzono w przypadkowej kolejności świeżo sporządzone roztwory chlorków: chromu(III), glinu i żelaza(III), o tych samych stężeniach molowych. Następnie do każdej probówki dodano bezbarwny, klarowny, świeżo sporządzony, wodny roztwór chlorku cyny(II) w ilości wystarczającej do stechiometrycznego przebiegu reakcji zilustrowanej schematem:
MeCl₃ + SnCl₂ → MeCl₂ + SnCl₄  
gdzie Me oznacza metal.
Wszystkie użyte roztwory były zakwaszone w celu cofnięcia procesu hydrolizy.
Na poniższych zdjęciach przedstawiono wygląd zawartości probówek przed wprowadzeniem roztworu chlorku cyny(II) (1) i po jego wprowadzeniu, gdy w roztworach przestały zachodzić jakiekolwiek zmiany (2).

Wodne roztwory soli zawierające jony cyny(IV) są bezbarwne.
Uzupełnij tabelę. Wpisz wzory soli, których roztwory były obecne w probówkach A i C przed wprowadzeniem roztworu chlorku cyny(II). Napisz w formie jonowej skróconej równanie reakcji zachodzącej w probówce B.

Równanie reakcji zachodzącej w probówce B:
.............................

2023 V / Zadanie 15. (0–2)
Chlorek wapnia tworzy rozpuszczalne hydraty o wzorze ogólnym CaCl₂ ∙ nH₂O. W zależności od temperatury w równowadze z roztworem nasyconym pozostają hydraty o różnych wartościach współczynnika n.
W temperaturze 40 °C jeden z hydratów chlorku wapnia rozpuszcza się w ilości 767,4 g na 100 g wody, a stężenie nasyconego roztworu chlorku wapnia wynosi 53,66 % masowych.
^{Na podstawie: W. Mizerski, Tablice chemiczne, Warszawa 2013.}

Wykonaj obliczenia i napisz wzór opisanego hydratu chlorku wapnia.

Wzór hydratu: ...........................

2023 V / Zadanie 16. (0–1)
W środowisku wodnym aniony tiosiarczanowe reagują z chlorem zgodnie ze schematem:
S₂O₃^2– + Cl₂ + H₂O → SO₄^2– + Cl^– + H₃O⁺  
Podczas tej reakcji aniony tiosiarczanowe ulegają utlenieniu, które przebiega według schematu:
S₂O₃^2– + 15H₂O → 2SO₄^2– + 10H₃O⁺ + x e^–  
Uzupełnij współczynniki stechiometryczne w poniższym schemacie reakcji.
…….S₂O₃^2– + …….Cl₂ + …….H₂O → …….SO₄^2– + …….Cl^– + …….H₃O⁺  

2023 V / Zadanie 17. (0–1)
Technet, podobnie jak mangan, jest pierwiastkiem, który w związkach chemicznych może występować na VI stopniu utlenienia. Jony TcO₄²⁻ są trwałe jedynie w środowisku silnie zasadowym, natomiast w roztworach obojętnych ulegają dysproporcjonowaniu, zgodnie ze schematem: TcO₄²⁻ + H₂O → TcO⁴⁻ + TcO₂ + OH^{−  
Na podstawie: L. Kolditz, Chemia nieorganiczna, Warszawa 1994.}
Napisz w formie jonowej skróconej, z uwzględnieniem liczby wymienianych elektronów (zapis jonowo-elektronowy), równanie reakcji redukcji zachodzącej podczas opisanej przemiany. Uwzględnij środowisko reakcji.
.............................................................

2023 V / Zadanie 18. (0–1)

Przeprowadzono doświadczenie, podczas którego do probówek I i II z wodnymi roztworami pewnych substancji dodano jeden, ten sam odczynnik. W obu probówkach zaszły reakcje utleniania i redukcji. Po zakończeniu doświadczenia wygląd zawartości obu probówek był taki sam, co pokazano na zdjęciu. Uzupełnij schemat przeprowadzonego doświadczenia. Zaznacz wzory substancji, których wodne roztwory znajdowały się w probówkach I i II, oraz wzór odczynnika dodanego do obu probówek.

2023 V / Zadanie 19.
Zbudowano ogniwo, którego schemat zapisany zgodnie z konwencją sztokholmską jest następujący:
(−) Co | Co²⁺ || H⁺ | H_{2 (g)} | Pt (+)
Zadanie 19.1. (0–1)
Oblicz siłę elektromotoryczną opisanego ogniwa w warunkach standardowych.
SEM = .....................

Zadanie 19.2. (0–1)
W opisanym ogniwie półogniwo Co | Co²⁺ zastąpiono innym półogniwem metalicznym. Ta zmiana nie spowodowała (w warunkach standardowych) zmiany procesu katodowego.
Spośród wymienionych półogniw wybierz i zaznacz wszystkie te, które mogły być użyte do budowy tego ogniwa.
Ag | Ag⁺   Cu | Cu²⁺   Fe | Fe²⁺   Ni | Ni²⁺   Zn | Zn²⁺  

2023 V / Zadanie 20. (0–2)
Pewien alkan, którego achiralne cząsteczki mają rozgałęziony łańcuch węglowy, w temperaturze T i pod ciśnieniem p jest gazem i ma gęstość 50 razy większą od gęstości wodoru wyznaczonej w tych samych warunkach. W reakcji chlorowania tego alkanu może powstać 6 różnych monochloropochodnych, będących izomerami konstytucyjnymi (bez uwzględniania stereoizomerów).
Oblicz liczbę atomów węgla w cząsteczce opisanego alkanu oraz napisz jego wzór półstrukturalny (grupowy).

2023 V  / Informacja do zadań 21.–22.
Reakcję hydratacji (uwodnienia) etenu opisuje równanie:
CH₂=CH_{2 (g)} + H₂O _(g) ⇄^{katalizator, p,T}⇄ CH₃CH₂OH _(g)   
Równowagowy stopień przereagowania etenu, który jest miarą wydajności przedstawionej reakcji, zależy od warunków prowadzenia procesu: temperatury i ciśnienia. Tę zależność przedstawiono na poniższym wykresie.

^{Na podstawie: E. Grzywa, J. Molenda, Technologia podstawowych syntez organicznych, Warszawa 2008.}
Zadanie 21. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego w danej temperaturze równowagowy stopień przereagowania etenu w opisanej reakcji jest tym większy, im wyższe jest ciśnienie, pod którym prowadzona jest reakcja.
................................................

Zadanie 22. (0–1)
Rozstrzygnij, czy reakcja hydratacji etenu jest procesem endo- czy egzotermicznym. Odpowiedź uzasadnij.
Rozstrzygnięcie: ...................................................
Uzasadnienie: .......................................................

2023 V / Informacja do zadań 23.–24.
Na poniższym schemacie zilustrowano ciąg przemian chemicznych. Literami X oraz Y oznaczono produkty organiczne kolejnych przemian.

Zadanie 23. (0–2)
Napisz w formie jonowej skróconej równania reakcji 1. i 2. Zastosuj wzory półstrukturalne (grupowe) lub uproszczone związków organicznych.
Równanie reakcji 1.:
........................................................
Równanie reakcji 2.:
.........................................................

Zadanie 24. (0–1)
Uzupełnij poniższe zdanie. Wybierz i zaznacz jedno określenie spośród podanych w każdym nawiasie.
Organiczny produkt reakcji 3. powstaje w procesie (substytucji / addycji / eliminacji) zachodzącym według mechanizmu (rodnikowego / elektrofilowego / nukleofilowego).

2023 V / Informacja do zadań 25.–26.
Poniżej podano wzory półstrukturalne (grupowe) trzech związków organicznych.

Zadanie 25. (0–1)
Wybierz związek (A, B albo C), którego cząsteczki są chiralne, i napisz literę, którą oznaczono jego wzór. Uzasadnij swój wybór – odwołaj się do budowy cząsteczek tego związku.
Związek: .......................................
Uzasadnienie: ..............................

2023 V / Informacja do zadań 25.–26.
Poniżej podano wzory półstrukturalne (grupowe) trzech związków organicznych.

Zadanie 26. (0–2)
Każdy ze związków A, B, C ma izomery. Poniżej opisano trzy z nich – oznaczone odpowiednio jako związki A1, B1, C1.
• Związek A1 to izomer związku A, który można utlenić do związku B.
• Związek B1 to izomer związku B, który można zredukować do związku A.
• Związek C1 to izomer związku C, który można otrzymać przez utlenienie związku B.
Narysuj wzory półstrukturalne (grupowe) związków A1, B1 i C1.

2023 V / Zadanie 27.
Poniżej przedstawiono wzory półstrukturalne (grupowe) dwóch związków zapachowych: geranialu oraz geraniolu.

^{Na podstawie: W. Mizerski, Tablice chemiczne, Warszawa 2013.}
Zadanie 27.1. (0–2)
Uzupełnij tabelę. Wpisz formalny stopień utlenienia oraz typ hybrydyzacji (sp, sp², sp³) orbitali walencyjnych atomu węgla oznaczonego literą a w cząsteczkach geranialu i geraniolu.

Zadanie 27.2. (0–1)
Oceń prawdziwość poniższych zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
1. Geraniol jest produktem redukcji geranialu. P F
2. W cząsteczce geranialu liczba wiązań π jest większa niż w cząsteczce geraniolu. P F

2023 V / Informacja do zadań 28.–30.
Fosgen to silnie trujący związek o wzorze COCl₂. W reakcjach fosgenu z alkoholami otrzymuje się odpowiednie estry kwasu węglowego, a w procesach polikondensacji z udziałem fosgenu powstają poliwęglany – szeroko stosowane tworzywa zastępujące szkło.
Substratami do otrzymywania fosgenu są tlenek węgla(II) i chlor. W mieszaninie tych gazów zachodzi – pod wpływem światła – odwracalna reakcja opisana równaniem:
CO _(g) + Cl_{2 (g)} ⇄ COCl_{2 (g)}  

Zadanie 28. (0–2)
Do reaktora o pojemności 4,0 dm³ wprowadzono gazowe substraty: 0,40 mol CO i 0,20 mol Cl₂. Gdy w temperaturze T ustaliła się równowaga, stwierdzono, że przereagowało 80 % chloru.
Oblicz stężeniową stałą równowagi syntezy fosgenu w temperaturze T.

2023 V / Informacja do zadań 28.–30.
Fosgen to silnie trujący związek o wzorze COCl₂. W reakcjach fosgenu z alkoholami otrzymuje się odpowiednie estry kwasu węglowego, a w procesach polikondensacji z udziałem fosgenu powstają poliwęglany – szeroko stosowane tworzywa zastępujące szkło.
Substratami do otrzymywania fosgenu są tlenek węgla(II) i chlor. W mieszaninie tych gazów zachodzi – pod wpływem światła – odwracalna reakcja opisana równaniem:
CO _(g) + Cl_{2 (g)} ⇄ COCl_{2 (g)}  
Zadanie 29. (0–1)
Napisz równanie reakcji fosgenu z metanolem w stosunku molowym 1 : 2. Zastosuj wzory półstrukturalne (grupowe) związków organicznych.
.......................................................

2023 V / Informacja do zadań 28.–30.
Fosgen to silnie trujący związek o wzorze COCl₂. W reakcjach fosgenu z alkoholami otrzymuje się odpowiednie estry kwasu węglowego, a w procesach polikondensacji z udziałem fosgenu powstają poliwęglany – szeroko stosowane tworzywa zastępujące szkło.
Substratami do otrzymywania fosgenu są tlenek węgla(II) i chlor. W mieszaninie tych gazów zachodzi – pod wpływem światła – odwracalna reakcja opisana równaniem:
CO _(g) + Cl_{2 (g)} ⇄ COCl_{2 (g)}  
Zadanie 30. (0–1)
Bisfenol A, którego wzór przedstawiono poniżej, stosuje się do otrzymywania poliwęglanu.

W tym celu bisfenol A poddaje się najpierw reakcji z wodorotlenkiem sodu, która przebiega tak samo jak reakcja tego wodorotlenku z fenolem, a następnie przeprowadza się polikondensację produktu tej reakcji z fosgenem.
Uzupełnij schemat tak, aby powstało równanie reakcji otrzymywania poliwęglanu z bisfenolanu sodu i fosgenu.

2023 V / Zadanie 31.
Do zakwaszonego roztworu alaniny dodawano kroplami wodny roztwór wodorotlenku sodu i mierzono pH mieszaniny reakcyjnej. Na poniższym wykresie zilustrowano zależność pH mieszaniny od objętości dodanego roztworu wodorotlenku sodu (w jednostkach umownych).

Aminokwasy w roztworach wodnych istnieją głównie w formie jonów. W roztworach o niskim pH cząsteczka aminokwasu jest protonowana. W pewnym zakresie pH dominującą formą jest jon obojnaczy. W roztworach o wysokim pH cząsteczka aminokwasu traci proton.
W punkcie oznaczonym na wykresie numerem I alanina jest mieszaniną formy protonowanej i jonu obojnaczego w stosunku molowym 1:1, a w punkcie oznaczonym na wykresie numerem III ten aminokwas jest mieszaniną jonu obojnaczego i formy zdeprotonowanej w stosunku molowym 1 : 1.
^{Na podstawie: J. McMurry, Chemia organiczna, Warszawa 2005.}
Zadanie 31.1. (0–1)
Napisz wzór półstrukturalny (grupowy) tej formy alaniny, która występuje przy wartości pH odpowiadającej punktowi II zaznaczonemu na wykresie. Podaj nazwę tej wartości pH.
Wzór: ..................................
Nazwa: ...............................

Zadanie 31.2. (0–1)
Spośród poniższych wzorów form alaniny wybierz i zaznacz wzory tych, które obecne są w roztworze o wartości pH odpowiadającej punktowi III, zaznaczonemu na
wykresie.

2023 V / Zadanie 32. (0–2)

Przygotowano zalkalizowaną zawiesinę wodorotlenku miedzi(II). Wygląd zawartości probówki przedstawiono na zdjęciu obok.Wykonano doświadczenie: do probówki zawierającej otrzymany odczynnik wprowadzono wodny roztwór glukozy i wymieszano zawartość naczynia (I etap). Następnie probówkę ogrzano (II etap).

Na poniższych zdjęciach przedstawiono wygląd zawartości probówki po każdym z dwóch etapów doświadczenia.

Na podstawie wyniku I etapu doświadczenia sformułuj i napisz wniosek dotyczący budowy cząsteczki glukozy, a na podstawie wyniku II etapu doświadczenia – wniosek dotyczący właściwości tego monosacharydu.
Wniosek dotyczący budowy cząsteczki glukozy:
...........................................................................
Wniosek dotyczący właściwości glukozy:
...........................................................................

2023 V / Informacja do zadań 33.–34.
Poniżej przedstawiono wzory ilustrujące budowę pary monosacharydów.

Zadanie 33. (0–1)
Oceń prawdziwość poniższych zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
1. Oba monosacharydy należą do szeregu konfiguracyjnego D. P F
2. Oba monosacharydy należą do grupy ketoheksoz. P F

2023 V / Informacja do zadań 33.–34.
Poniżej przedstawiono wzory ilustrujące budowę pary monosacharydów.

Zadanie 34. (0–1)
Dokończ zdanie. Wybierz i zaznacz odpowiedź A albo B oraz uzasadnienie 1., 2. albo 3.
Przedstawione monosacharydy są względem siebie