2023 V f.2015 / Zadanie 1.
O dwóch pierwiastkach umownie oznaczonych literami A i X wiadomo, że:
• należą do tego samego bloku konfiguracyjnego
• liczba masowa jednego z izotopów pierwiastka A jest dwa razy większa od jego liczby atomowej i jest równa liczbie atomowej niklu
• suma elektronów, neutronów i protonów w atomie jednego z izotopów pierwiastka X jest równa 114, a liczba nukleonów jest równa 79.

Zadanie 1.3. (0–1)
Pierwiastki A i X tworzą związek o wzorze AX₄.
Oblicz bezwzględną masę (wyrażoną w gramach) jednej cząsteczki AX4 złożonej jedynie z atomów tych izotopów, które opisano we wstępie do zadania. Przyjmij, że masa atomowa izotopu jest równa jego liczbie masowej.

2023 V (f.2015) / Informacja do zadań 2.-3.
Węgiel tworzy kilka odmian alotropowych, które różnią się strukturą krystaliczną. Są wśród
nich diament, grafit i fulereny.
Zadanie 2. (0–1)
Poniżej przedstawiono informacje o jednej z odmian alotropowych węgla i model jej struktury krystalicznej.

Występuje w postaci miękkiego minerału o słabym metalicznym połysku. Ta odmiana charakteryzuje się dobrym przewodnictwem elektryczności i ciepła.
Rozstrzygnij, czy przedstawione informacje dotyczą diamentu czy grafitu. Wyjaśnij, dlaczego ta odmiana charakteryzuje się dobrym przewodnictwem elektryczności.
Rozstrzygnięcie: .................................
Wyjaśnienie: .......................................

2023 V (f.2015) / Zadanie 4. (0–1)
Z podanego zbioru:
NH₄⁺    H₂O    BCl₃    CH₄   
wybierz i napisz wzór tej drobiny, w której:
1. orbitalom walencyjnym atomu centralnego przypisuje się hybrydyzację sp².
.........................
2. atom centralny może być akceptorem pary elektronowej. ..........................
…………………

2023 V (f.2015) / Zadanie 7. (0–1)
W poniższej tabeli podano wzory dwóch związków organicznych: alkoholu benzylowego i etylobenzenu, a także wartości masy molowej oraz temperatury wrzenia tych związków.

	Wzór	Masa molowa, g ∙ mol–1	Temperatura wrzenia, oC
Alkohol benzylowy		108	205
Etylobenzen		106	136

^{Na podstawie: T. Mizerski, Tablice chemiczne, Warszawa 2013.}
Rozstrzygnij, który związek – alkohol benzylowy czy etylobenzen – jest substancją bardziej lotną. Wyjaśnij, dlaczego alkohol benzylowy i etylobenzen znacznie różnią się wartościami temperatury wrzenia. Odnieś się do wpływu różnicy w budowie cząsteczek obu związków na ich właściwości fizykochemiczne.
Rozstrzygnięcie: ....................................
Wyjaśnienie: ..........................................

2023 V (f.2015) / Zadanie 8. (0–1)
Reakcja rozkładu chlorku bromu(I) przebiega w fazie gazowej zgodnie z równaniem:
2BrCl (g) ⇄ Br₂ (g) + Cl₂ (g) 
Wartość stężeniowej stałej równowagi reakcji rozkładu chlorku bromu(I) w temperaturze 500 K jest równa 32.
^{Na podstawie: L. Jones, P. Atkins, Chemia ogólna, Warszawa 2009.}
Reakcja syntezy chlorku bromu(I) przebiega w fazie gazowej zgodnie z równaniem:
Br₂ (g) + Cl₂ (g) ⇄ 2BrCl (g)
Oblicz wartość stężeniowej stałej równowagi reakcji syntezy chlorku bromu(I) w temperaturze 500K.

2023 V (f2015) / Zadanie 10.
Sole można otrzymać m.in. w reakcjach:
1. soli kwasu I z kwasem II mocniejszym od kwasu I
2. wodorotlenku z tlenkiem kwasowym.
Zadanie 10.1. (0–3)
Uzupełnij schemat doświadczenia (s. 9), w którym można otrzymać:
– w kolbie rozpuszczalną w wodzie sól metodą 1.
– w probówce nierozpuszczalną sól metodą 2.
Wzory użytych odczynników wybierz spośród następujących:
• KOH(aq) • HCl (aq) • C₆H₅OH
• Ba(OH)₂ (aq) • Na₂CO₃ (aq) • (NH₄)₃PO₄ (aq)
Następnie napisz w formie jonowej równania reakcji, które zaszły w kolbie oraz w probówce podczas tego doświadczenia.

Równanie reakcji zachodzącej w kolbie:
........................................
Równanie reakcji zachodzącej w probówce:
........................................

Zadanie 10.2. (0–1)
Podczas opisanego doświadczenia dodano z wkraplacza do kolby stechiometryczną ilość reagenta.
Spośród czynności, których nazwy podano poniżej, wybierz tę, którą należy wykonać w celu wyodrębnienia jonowego produktu reakcji z mieszaniny poreakcyjnej, powstałej w kolbie. Zaznacz jej nazwę.
odparowanie pod wyciągiem        odwirowanie        sączenie

2023 V (f.2015) / 11. (0–1)
Spośród wymienionych par drobin wybierz i zaznacz wszystkie te, które nie tworzą sprzężonej pary Brønsteda kwas – zasada.
^–OOC−COOH i  ^–OOC−COO^–         H₂SO₄ i SO₄^2–   
Al(H₂O)₆³⁺ i Al(H₂O)₅(OH)²⁺      HF₂^–  i F₂  

2023 V (f.2015) / Zadanie 14. (0–2)
W temperaturze 25^oC rozpuszczalność amoniaku w wodzie jest równa 46 g w 100 g wody.
^{Na podstawie: K. H. Lautenschläger i in., Nowoczesne kompendium chemii, Warszawa 2007.}
Oblicz pH wodnego roztworu amoniaku nasyconego w tej temperaturze, jeżeli jego gęstość jest równa 0,91g·cm⁻³. Wynik końcowy zaokrąglij do pierwszego miejsca po przecinku.

2023 V (f.2023) / Zadanie 15. (0–1)
Wymieszano po dwa wodne roztwory różnych soli o stężeniu ok. 0,5 mol ∙ dm⁻³. W ten sposób otrzymano roztwory A i B, których skład podany jest w poniższej tabeli.

Określ odczyn roztworów A i B.
Odczyn roztworu A: .........................
Odczyn roztworu B: .........................

2023 V (f.2015) / Zadanie 16. (0–1)
Przygotowano wodne roztwory następujących substancji:
1. kwasu azotowego(V) o stężeniu 0,5 mol·dm⁻³  
2. kwasu octowego (etanowego) o stężeniu 0,5 mol·dm⁻³  
3. wodorotlenku baru o pH = 11
4. wodorotlenku potasu o pH = 11.
Uzupełnij poniższe zdania. Wybierz i zaznacz jedną odpowiedź spośród podanych w każdym nawiasie.
Wartość pH roztworu kwasu azotowego(V) jest (większa niż / mniejsza niż / taka sama jak) wartość pH roztworu kwasu octowego.
Spośród roztworów o odczynie zasadowym mniejsze stężenie molowe ma roztwór numer (3 / 4).

2023 V (f.2015) / Zadanie 17.
Czysty tlenek wapnia można otrzymać w laboratorium w wyniku prażenia szczawianu wapnia o wzorze CaC2O4. Podczas ogrzewania szczawian wapnia najpierw rozkłada się na węglan wapnia i tlenek węgla(II) (reakcja 1.). Dalsze ogrzewanie, w wyższej temperaturze, prowadzi do rozkładu węglanu wapnia na tlenek wapnia i tlenek węgla(IV) (reakcja 2.). Tlenek wapnia jest ciałem stałym o temperaturze topnienia równej 2858 K. Energicznie reaguje z wodą, a przemianie tej towarzyszy wydzielanie się znacznej ilości ciepła.
^{Na podstawie: A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2010.}
Zadanie 17.1. (0–1)
Napisz równanie reakcji, która zachodzi w pierwszym etapie rozkładu termicznego szczawianu wapnia (reakcja 1.), i równanie reakcji, która zachodzi w drugim etapie
tego procesu (reakcja 2.).
Równanie reakcji 1.: ................................................................................................................
Równanie reakcji 2.: ................................................................................................................
Zadanie 17.2. (0–1)
Oceń prawdziwość poniższych zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
1. Tlenek wapnia jest związkiem jonowym. P F
2. Entalpia reakcji tlenku wapnia z wodą Δ? < 0. P F

2023 V (f.2015) / Zadanie 19. (0–1)
Dane w poniższej tabeli pokazują zależność rozpuszczalności amoniaku w wodzie od temperatury.

Narysuj krzywą rozpuszczalności amoniaku w wodzie w zakresie temperatury od 20^oC do 80^oC i odczytaj – w zaokrągleniu do jedności – wartość rozpuszczalności tego gazu w temperaturze 68 °C. Rozpuszczalność amoniaku w wodzie w podanym zakresie temperatury jest funkcją malejącą.

Rozpuszczalność amoniaku w temperaturze 68^oC ........... g w 100 g wody.

2023 V (f.2015) / Zadanie 34. (0–1)
Badano właściwości czterech kwasów. Podczas doświadczenia stwierdzono, że zachodzą następujące reakcje:
CHCl₂–COOH + CH₂Cl–COONa → CHCl₂–COONa + CH₂Cl–COOH
CH₂Cl–COOH + CH₃–COONa → CH₂Cl–COONa + CH₃–COOH
CH₂Cl–COOH + C₆H₅–COONa → CH₂Cl–COONa + C₆H₅–COOH
a reakcja:
C₆H₅–COONa + CH₃–COOH → nie zachodzi
Na podstawie wyników przeprowadzonego doświadczenia uporządkuj badane kwasy od najsłabszego do najmocniejszego.
......................................................
najsłabszy kwas — najmocniejszy kwas

2023 V (f.2015) / Zadanie 35. (0–2)
Kwas 4-aminobenzoesowy (PABA) jest substratem do produkcji niektórych leków oraz jednym z substratów enzymatycznej syntezy kwasu foliowego. Poniżej przedstawiono schemat syntezy kwasu 4-aminobenzoesowego z toluenu.

Poniżej wymieniono sześć odczynników:
1. KMnO₄ (aq) / H₂SO₄ (aq)       2. HCl (aq) / Zn (s)      3. NH₄Cl (aq)  
4. HNO₃ (stężony) / H₂SO₄ (stężony)     5. odczynnik Tollensa     6. NaOH (aq)
Spośród wymienionych odczynników wybierz wszystkie te, które należy zastosować w kolejnych etapach syntezy PABA (reakcje I–III). Napisz numery, którymi oznaczono wzory tych odczynników.
Reakcja I: ………
Reakcja II: ………
Reakcja III: ………

2023 V (f.2015) / Zadanie 36. (0–2)
Ester o wzorze sumarycznym C₅H₁₀O₂ poddano hydrolizie w środowisku kwasowym i otrzymano kwas A oraz alkohol X. W wyniku przeprowadzonych badań kwasu i alkoholu ustalono, że:
• po tym, jak do roztworu manganianu(VII) potasu zakwaszonego kwasem siarkowym(VI) dodano wodny roztwór kwasu A, nastąpiło odbarwienie zawartości probówki, a także zaobserwowano wydzielenie bezbarwnego i bezwonnego gazu
• w wyniku przepuszczenia oparów alkoholu X nad rozżarzonym tlenkiem miedzi(II) powstaje związek, który nie wykazuje właściwości redukujących w próbie Tollensa.
Uzupełnij poniższą tabelę. Narysuj wzory półstrukturalne (grupowe) kwasu A i alkoholu X oraz napisz nazwę systematyczną alkoholu X.

2023 V (f.2015) / Zadanie 38. (0–1)
Pewien łańcuchowy peptyd ma wzór sumaryczny C₉H₁₇N₃S₂O₄ i tworzą go tylko reszty alaniny i cysteiny. Wiadomo także, że na obu końcach tego peptydu znajduje się ten sam aminokwas.
Ustal sekwencję aminokwasów w analizowanym peptydzie i napisz jego wzór. Zastosuj trzyliterowe kody aminokwasów.
........................