Cukry (węglowodany, sacharydy)

Cukry − to polihydroksyaldehydy i polihydroksyketony.
Wzór ogólny sumaryczny dla większości cukrów: C_nH_2mO_m ,    C_n(H₂O)_m
Nazewnictwo –  stosuje się nazwy zwyczajowe ze względu na to, że nazwy systematyczne są dość złożone.

Podział cukrów
monosacharydy jednocukry, cukry proste	oligosacharydy 2–9 cukrów połączonych wiązaniami glikozydowymi disacharydy (dwucukry)	polisacharydy wielocukry

Cukry proste

Cukry proste (jednocukry, monosacharydy) – cukry, których cząsteczki nie można przekształcić na mniejsze cząsteczki w reakcji hydrolizy.

Podział monosacharydów ze względu na rodzaj grupy funkcyjnej
aldozy w cząsteczce zawierają grupy hydroksylowe −OH i grupę aldehydową −CHO	ketozy w cząsteczce zawierają grupy hydroksylowe −OH i grupę ketonową =CO

Podział monosacharydów ze względu na ilość atomów węgla:

triozy (3 atomy węgla), tetrozy (4), pentozy (5), heksozy (6)

Wzory Fischera
D–fruktoza ketoza heksoza polihydroksyketon	D–glukoza aldoza heksoza polihydroksyaldehyd	D–ryboza aldoza pentoza polihydroksyaldehyd	D–2–deoksyryboza aldoza pentoza polihydroksyaldehyd
Zasady rysowania wzorów Fischera: • główny łańcuch węglowy rysuje się pionowo • u góry umieszcza się atom węgla o najniższym lokancie • podstawniki umieszcza się po obu stronach łańcucha

---

Konfiguracja D i L Cukry szeregu D i L to wzajemne odbicia lustrzane (enancjomery).(N) Mechanizm zamknięcia łańcucha glukozy Cukry mogą ulegać reakcji wewnątrzcząsteczkowej. W jej wyniku powstają 5– lub 6–członowe pierścienie. Zapis wzorami Fishera (R) Zapis wzorami Hawortha Atom tlenu umieszcza się w prawym górnym rogu w pierścieniach 6–członowych i górnym rogu w pierścieniach 5–członowych Ta nowopowstała grupą hydroksylową zwana jest grupą glikozydową a atomy węgla, przy których się ona znajduje nazywane są atomami glikozydowymi. (N) Mechanizm zamykania łańcucha fruktozy (R) Zapis wzorami Hawortha Reakcje glukozy (R) Izomeryzacja. W środowisku zasadowym cukry ulegają różnym reakcjom izomeryzacji. (N) Rozkład termiczny – podczas ogrzewania glukoza topnieje, brunatnieje i spala się. C6H12O6 → 6CO2 + 6H2O (R) Dośw. Reakcja z Cu(OH)2 na zimno Reakcja z Cu(OH)2 na gorąco. Dośw. Próba Trommera (N) Karbonylowy atom węgla aldoz łatwo ulega utlenieniu i powstaje kwas glukonowy (polihydroksykwas). Próba Tollensa (reakcja lustra srebrowego). (R) Utlenianie bromem  Dośw. Reakcja glukozy z wodą bromową Do roztworu glukozy dodano wodę bromową z dodatkiem wodorowęglanu sodu. Fermentacja alkoholowa glukozy C6H12O6 –enzymy→ 2 C2H5OH + 2 CO2    Fotosynteza  Fotosynteza to biochemiczny proces zachodzący przy udziale światła